0

Янги йилда Ўзбекистонда мобил алоқа қандай бўлади?

2016 йилнинг 1 январидан Ўзбекистондаги барча мобил алоқа операторлари даромад солиғининг “сузувчи” ставкаларига кўчди. Яъни улар эндиликда фаолиятининг рентабеллигидан келиб чиққан ҳолда солиқ тўлашади. Sputnik агентлиги янги йилда Ўзбекистонда мазкур соҳа қандай аҳволда бўлишини ўрганиб чиқди. Бир томондан, глобал ўзгаришлар туфайли мобил хизматлар нархи ошиши кутилмоқда, лекин компаниялар регуляторнинг босими остида нархларни бирданига кўтаришга журъат қилмайди. Шундай бўлса-да, таъкидланишича, нархлар ошишидан қочиб бўлмайди. Кучли рақобат шароитида ички бозорда яқиндан фаолиятини бошлаган UMS ва Uzmobile компаниялари ҳаливери нархларни тушириб, бозорнинг етакчилари бўлмиш Beeline ва Ucell билан беллаша олмайди, негаки тушумнинг катта қисми ҳозирча банклардан олинган кредитларни ёпишга кетмоқда. Бозорнинг асосий ўйинчилари бўлмиш Beeline ва Ucell ўтган йил давомида қўшимча базавий станциялар ўрнатиб, уларнинг узлуксиз ишлашини таъминлаш учун муқобил энергия манбаларини яратди. Бу узоқ ҳудудларда алоқа сифатини таъминлашга кўмак беради. Лекин, шунга қарамай, аҳоли мобил алоқа сифатидан нолишда давом этмоқда. Ўтган йили регулятор томонидан ўтказилган текширувлар асносида аниқланган муаммолар туфайли операторларга сифатни ошириш борасида кўрсатма берилган эди. Шу билан бирга, янги солиқ ставкаларига кўра, агарда фаолият рентабеллиги 20 фоизни ташкил қилса, у ҳолда компания солиқни эски ставка бўйича 7.5 фоиз миқдорида тўлашда давом этади. Агарда рентабеллик даражаси 20 фоиздан ортса, у ҳолда ундан юқори даромаднинг 50 фоизи солиқ сифатида олиб қўйилади. Шу тариқа, компаниялар учун кўп даромад олиш амалда зарар кўришга тенг бўлиб қолди. Бу ҳолат тушумнинг кўпайишига ҳам тўсиқ яратади. Бундан ташқари, йил бошидан операторлар томонидан абонент рақамларидан фойдаланилиши учун ундириладиган тўлов ҳам икки баробарга ошди: илгари бу кўрсаткич 750 сўмни ташкил қилган бўлса, эндиликда 1.5 минг сўмга тенглашди. Сумманинг 80 фоизи бюджетга йўналтирилади, қолгани эса ахборот технологиялари ва коммуникацияларни ривожлантириш вазирлигининг махсус ҳисобига туширилади. Экспертларнинг ҳисоб-китобларига қараганда, мобил алоқа хизматлари учун тўловлар индексациясидан сўнг бир абонент харажатлари ойига ўртача 11757 сўмдан (3.97 доллар) 12507 сўмга (4.22 доллар) етади, яъни ўсиш 6.3 фоизни ташкил қилади. Натижада операторлар тарифларни оширишга мажбур бўлади. Рақобат шароитида эса ҳеч бир компания биринчи бўлиб нархларни кўтаришни бошлашни истамайди, лекин бундан қочиб бўлмайди. Бир томондан, бу аҳвол икки етакчи компания ўртасидаги рақобатни янада кучайтиради, бу эса абонентларга наф келтириши мумкин. Бошқа томондан эса, компанияларнинг стратегик лойиҳалари учун мўлжалланган бюджетнинг камайишига ва тушум ўсишининг тўхташига олиб келади. Биринчи зарба тармоқ сифатини ошириш ва базавий станцияларни кенгайтириш лойиҳаларига берилади: уларни тўхтатиш ёки қисқартиришга тўғри келади. Бу пировардида алоқа сифатининг янада ёмонлашувига сабаб бўлади. “Албатта, ушбу барча омилларни инобатга олган ҳолда, “катта иккилик” операторлари ҳеч қандай қувончли истиқболни кутмаса ҳам бўлади, ҳар бир реал аччиқ дори олади холос, абонентларни ҳам шу кутмоқда, - хулоса қилади журналист, - Ўз навбатида, ҳали катта даромад олмаётган ва балки мутлақо даромад қилмаётган UMS ва Uzmobile операторлари бу ўйиндан четда туришади. Ушбу конкрет вазиятда пул бўлмаса, муаммо ҳам йўқ, пул бўлса эса, муаммодан кўпи йўқ”. Айрим таҳлилчиларнинг хулосаларига биноан, шаклланган вазият айнан янги операторларга қўл келади: гигантлар тарифларни оширса, барчанинг нархлари тенглашади, шунда бозорнинг янги иштирокчилари ўз лойиҳаларини амалга оширишга киришишлари мумкин бўлади, негаки абонентлар сони кўпайиб боради. Нима бўлганда ҳам, барча компанияларнинг бирламчи стратегияси абонентлар харажатларини камайтиришдан иборат бўлади. Улар ҳозир ҳам мобил алоқа, интернет пакетлар ва бошқа хизматлар нархларини бозор имкониятларидан келиб чиққан ҳолда тушириб бормоқда. Тушумни ўстириш йўлларини қидириш керак, аммо бу фақат нарх ошириш билан эмас, янги сервислар яратиш, улардан фойдаланиш даражасини ошириш йўли билан ҳам таъминланиши мумкин. Шу боис асосий тарифлар ва опциялар паст нархда сақланиб қолади.
DO'STLARINGA TAVSIYA ET!!!